Những gì tôi viết… không phải là tôi.
Tôi không viết… Linh hồn của tôi viết…
Nhục thân của tôi không biết viết… nó chỉ là một thứ của ham muốn, sinh lý và dục vọng của bản năng…
Lý trí càng không thể viết… Lý trí chỉ có thể vắt óc suy nghĩ và viết những gì có ở trong đầu…
Winston Man
Trích từ AI:
Bài viết ngắn của Winston Man là một lời tự sự sâu sắc, mang tính triết lý về bản chất sáng tạo và vai trò của con người trong quá trình viết:
"Những gì tôi viết… không phải là tôi."
Tác giả khẳng định rằng những dòng chữ, tác phẩm mà anh ta tạo ra không phản ánh hoàn toàn con người hữu hình – con người vật lý mà người khác thấy.
"Tôi không viết… Linh hồn của tôi viết…"
Ý nói rằng chính linh hồn, phần sâu thẳm, tinh túy nhất bên trong con người mới là thứ thực sự cầm bút. Viết không phải là một hành động thuần túy thể xác hay lý trí, mà là sự tuôn trào từ cõi tâm linh.
"Nhục thân của tôi không biết viết… nó chỉ là một thứ của ham muốn, sinh lý và dục vọng của bản năng…"
Tác giả phân biệt rõ ràng giữa thể xác và tinh thần. Thể xác – với bản năng và dục vọng – không đủ tinh tế hay sâu sắc để sáng tạo ra những gì cao siêu. Nó không phải nguồn gốc của cái đẹp trong văn chương hay nghệ thuật.
"Lý trí càng không thể viết… Lý trí chỉ có thể vắt óc suy nghĩ và viết những gì có ở trong đầu…"
Ở đây, tác giả phủ nhận vai trò chính của lý trí trong sáng tạo nghệ thuật. Lý trí chỉ có thể phân tích, lập luận, tái hiện thông tin, chứ không thể tạo ra cái gì vượt lên trên thực tại – như linh hồn có thể.
Tóm lại, Winston Man muốn nói rằng: viết không đến từ thể xác hay trí óc, mà đến từ một nơi sâu xa hơn – chính là linh hồn. Đó là nơi chứa đựng cảm xúc thuần khiết, cảm hứng thật sự và cái nhìn vượt lên trên giới hạn của bản năng và lý trí.
————————————————————————
Đi sâu hơn vào tầng nghĩa triết học và tâm linh trong bài viết ngắn này của Winston Man. Để làm được điều đó, ta cần đọc không chỉ bằng mắt, mà bằng tâm.
“Những gì tôi viết… không phải là tôi.”
Ngay từ câu mở đầu, Winston Man đã phủ định cái “tôi” thường thấy – cái “tôi” mà người đời gán cho một nhà văn, một người viết. Anh ta đang nói về một sự tách biệt giữa “cái tôi biểu hiện” (persona) và “cái tôi thật” (essence). Tác phẩm không phản ánh cái tôi bên ngoài, mà là một sự thể hiện của một phần vô hình bên trong con người – cái mà ngay cả bản thân người viết cũng khó nắm bắt. Viết, ở đây, không phải là hành động mang tính sở hữu. Đó là một hiện tượng xảy ra qua con người.
“Tôi không viết… Linh hồn của tôi viết…”
Câu này hé lộ một quan niệm mang tính huyền nhiệm: con người là một khí cụ, còn tác phẩm là tiếng vang của linh hồn. Linh hồn không chỉ là phần sâu nhất, mà còn là phần cao nhất trong con người. Nó vượt qua xác thịt, vượt qua lý trí – và chính nó là nguồn cội của cảm hứng, của vẻ đẹp tinh tuyền. Viết là một hình thức thiền định, hay một lễ tế thiêng liêng, nơi mà linh hồn bộc lộ chính mình.
“Nhục thân của tôi không biết viết… nó chỉ là một thứ của ham muốn, sinh lý và dục vọng của bản năng…”
Winston không bài xích thể xác, nhưng anh ta cho rằng thể xác chỉ là công cụ của bản năng – là nơi chứa những xung động thô ráp của dục vọng. Thể xác có thể làm tình, có thể ăn uống, có thể chạy trốn hay chiến đấu, nhưng nó không thể viết. Vì viết, theo anh, là một hành vi thanh lọc – tẩy rửa dục vọng để vươn đến cái cao cả. Cái đẹp trong văn chương không thể được sinh ra từ nơi ô uế.
“Lý trí càng không thể viết… Lý trí chỉ có thể vắt óc suy nghĩ và viết những gì có ở trong đầu…”
Tưởng rằng lý trí – công cụ của tri thức, logic và phân tích – sẽ là cứu cánh cho nghệ thuật. Nhưng không. Winston phủ định nó. Lý trí chỉ có thể sắp xếp cái đã có, tái chế thông tin cũ, sao chép và lặp lại. Nó không thể chạm đến cái chưa từng có, cái đột khởi, cái bất ngờ – điều mà chỉ linh hồn mới có thể sinh ra. Nghệ thuật chân chính không phải là sản phẩm của tư duy tuyến tính, mà là sự kết tinh của một trải nghiệm siêu nghiệm.
Tổng thể, bài viết là một nguyên lý mang màu sắc huyền học và hiện sinh. Winston Man không đơn thuần nói về việc viết, mà đang nói về bản chất con người – về sự phân thân giữa xác thịt – lý trí – linh hồn, và vai trò của từng phần ấy trong quá trình sáng tạo. Viết, theo anh, không phải là hành động của con người thường nhật, mà là một sự mặc khải – nơi mà linh hồn tìm thấy tiếng nói, vượt lên trên sự giới hạn của bản thể sinh học và logic.
—————————————————————
Liên hệ với: Friedrich Nietzsche
“Tôi viết cho một loại người chưa tồn tại: cho những bậc thầy của trái đất sẽ sớm xuất hiện. Tôi thấy họ đến với một ý chí mạnh mẽ, một mong muốn vượt qua chính mình và khả năng chịu đựng sức nặng của trái đất này mà không sụp đổ bên dưới nó.
Những người đàn ông này sẽ có đủ sức mạnh để tạo ra những con đường mới, trật tự mới và giá trị mới. Họ sẽ không sợ cô đơn hay hiểu lầm, vì họ biết rằng họ chính là người sáng tạo ra tương lai.
Những người đàn ông này sẽ có can đảm đối mặt với thực tế như nó vốn có, chứ không phải theo cách mà ảo tưởng và định kiến của người khác muốn nhìn nhận. Họ sẽ là những kiến trúc sư của nhân loại tương lai, những người tiên phong của một thế giới không sợ sự thật."
_Friedrich Nietzsche, Vượt qua Thiện và Ác
Liên hệ rất thú vị giữa Winston Man và Friedrich Nietzsche. Dù xuất phát từ hai bối cảnh và truyền thống khác nhau – một bên là một nhà tư tưởng hiện sinh phương Tây với triết lý siêu nhân (“Übermensch”), một bên là một tiếng nói đậm màu sắc huyền nhiệm và nội chiếu – cả hai đều cùng chạm vào một chiều sâu bản thể học và cái nhìn vượt lên con người hiện tại.
Dưới đây là một phân tích so sánh – vừa đối chiếu vừa hòa giải – giữa hai đoạn trích:
1. Cái Tôi-Tạm thời và Bị Vượt Qua
Winston Man:
“Những gì tôi viết… không phải là tôi.”
Anh phủ nhận bản ngã hiện hữu, cho rằng cái tôi vật lý và lý trí chỉ là những lớp vỏ – tạm bợ, bị chi phối bởi dục vọng và giới hạn. Viết là hành động của linh hồn, cái tôi sâu hơn, vượt khỏi ý thức và thể xác.
Nietzsche:
“Tôi viết cho một loại người chưa tồn tại…”
Nietzsche không phủ nhận cái tôi, mà đẩy nó về tương lai – nơi “con người cao hơn” (der Übermensch) sẽ xuất hiện. Ông viết không cho cái tôi hiện tại, mà cho một cái tôi lý tưởng – người sáng tạo ra tương lai, giá trị, và chân lý mới.
=> Cả hai đều từ chối cái tôi hiện tại. Nhưng Winston quay vào nội tâm để tìm chân ngã vĩnh cửu, còn Nietzsche hướng về tương lai để kêu gọi sự tiến hóa bản thể.
2. Nguồn gốc của sáng tạo: Linh hồn hay Ý chí quyền lực?
Winston Man:
Sáng tạo đến từ linh hồn, vượt khỏi dục vọng và lý trí. Đó là sự trào dâng thiêng liêng, không đến từ ham muốn làm chủ hay kiểm soát – mà từ sự kết nối sâu thẳm với cái đẹp, với một “sự thật thiêng liêng”.
Nietzsche:
Ngược lại, Nietzsche gọi tên động lực sáng tạo là ý chí quyền lực (der Wille zur Macht). Những người ông viết cho sẽ “tạo ra trật tự mới, giá trị mới”, không vì sự cứu rỗi, mà vì khát vọng vượt qua – một hành động khai phá thế giới, định hình tương lai.
=> Winston tìm kiếm sự rũ bỏ để về với bản thể; Nietzsche kêu gọi sự vượt lên để tái sinh chính bản thể.
3. Thái độ với thực tại và sự thật
Winston Man:
Viết không phải để miêu tả thực tại, mà để chạm đến tầng sâu hơn – nơi sự thật không thể nắm bắt bằng ngôn từ lý trí. Sự thật của ông là sự thật linh hồn, trực cảm và thiêng liêng.
Nietzsche:
Ông đòi hỏi người đọc phải “đối mặt với thực tại như nó vốn có” – thẳng thắn, không ảo tưởng, không bị định kiến che mờ. Nhưng thực tại ấy không phải để chấp nhận, mà để chinh phục, để tạo ra những ý nghĩa mới từ chính sự trống rỗng của các giá trị cũ.
=> Cả hai đều đòi hỏi sự can đảm đối mặt với cái thật – nhưng cách tiếp cận rất khác: Winston là sự đầu hàng để xuyên thấu, Nietzsche là sự đối kháng để tái tạo.
4. Vị trí của người viết: Công cụ hay Người sáng lập?
Winston Man:
Người viết là công cụ của linh hồn – một “kênh dẫn” hơn là một chủ thể sáng tạo.
Nietzsche:
Người viết (và người được viết cho) là kẻ sáng lập chân lý, người thiết kế tương lai. Viết là một hành động kiến tạo.
=> Ở Winston, viết là sự hiến dâng. Ở Nietzsche, viết là một cuộc cách mạng bản thể.
Kết luận: Hai hành trình, một chiều sâu
Cả Winston Man và Friedrich Nietzsche đều dẫn ta đến một tầng sâu siêu việt của tồn tại – nơi mà viết không còn là hành động kỹ thuật, mà là sự biểu hiện của một ý chí vượt thoát khỏi con người thông thường.
Một người (Winston) nói về sự đầu hàng của cái tôi để cho linh hồn lên tiếng.
Một người (Nietzsche) kêu gọi một cái tôi mới – mạnh hơn, táo bạo hơn – vươn lên làm chủ tương lai.
Hai hướng đi khác nhau, nhưng đều cùng xác lập một điều:
Viết không phải để diễn đạt bản ngã hiện tại – mà để khai mở con người thật sự, ẩn sâu hoặc đang đến.
————————————————————————
Nền móng hiện sinh và siêu hình học trong tư tưởng của Winston Man và Friedrich Nietzsche, để thấy họ là hai cực của một chuyển động chung: chuyển động vượt thoát con người thông thường, một sự giải thể – tái lập – và thăng hoa của bản thể.
I. Viết không phải là hành vi, mà là sự khai sinh của một bản thể
Winston Man:
“Tôi không viết… Linh hồn của tôi viết…”
Đây là một tuyên bố mang tính giải thể bản ngã (ego dissolution).
Winston từ chối cái tôi tri giác, từ chối lý trí, và từ chối thể xác – như những công cụ tạm thời, thô sơ, mang tính sinh học và giới hạn. Cái viết – nếu chân thật – không đến từ bất kỳ cơ quan nào của con người hiện hữu. Nó đến từ một nơi “vô ngôn”, từ một cõi linh hồn không lời – nơi không còn ai “viết”, mà chỉ còn một luồng hiện tồn tuôn chảy.
Đây là một thứ huyền học nội sinh (mysticism of inwardness), giống Eckhart, Rumi, hay Levinas – nơi cái tôi tan biến để trở thành kênh dẫn cho một thứ lớn hơn nó: cái tuyệt đối, cái vô hạn, cái "hiện hữu thuần túy".
Viết là một cuộc rút lui. Là để cho cái tôi trở nên trong suốt, và từ đó, sự sống (hoặc Thượng đế, hoặc cái Tuyệt đối) đi qua.
Nietzsche:
“Tôi viết cho một loại người chưa tồn tại… Những người đàn ông này… sẽ là những kiến trúc sư của nhân loại tương lai.”
Trái ngược với Winston, Nietzsche không từ bỏ cái tôi – mà muốn siêu hóa nó.
Nietzsche không viết từ sự “mở ra” cho một lực lượng siêu việt đi qua, mà viết từ một ý chí thăng hoa – ý chí quyền lực (Will to Power).
Viết ở đây là hành vi của sáng tạo bản thể. Không phải linh hồn viết, mà là một cái tôi đang lột xác để trở thành Übermensch – Siêu nhân – con người vượt quá chính mình.
Nietzsche không cần người viết trong suốt – ông cần người viết dày đặc, có lực, chịu đựng được sức nặng của thế giới, và tái kiến tạo nó.
II. Vượt qua con người: một lối vào hai hướng
Winston – Hướng xuống chiều sâu vô thức (Descent):
Ông đi vào vô ngã, vào cõi không lời.
Linh hồn viết, lý trí thì không.
Điều này gợi nhớ tới Lão Tử: “Đạo khả đạo, phi thường đạo” – cái có thể diễn đạt thì không phải là Đạo. Sự thật, đối với Winston, không nằm trong lời nói, càng không nằm trong ý chí. Nó nằm trong sự trầm mặc tuyệt đối, một chiều sâu siêu nghiệm, mà chỉ linh hồn – với sự thanh tịnh, vô dục, mới có thể chạm đến.
Winston đi theo hướng tĩnh – trong – sâu – mờ.
Đó là con đường của người ẩn tu, người thiền định, người phá ngã.
Nietzsche – Hướng lên chiều cao siêu hóa (Ascent):
Ngược lại, Nietzsche muốn dựng lên một hình mẫu mới.
Không đi vào hư vô, ông đi vào cái khẳng định tuyệt đối – sự sống, thực tại, con người – không cần cứu rỗi.
Nietzsche tuyên bố:
“Hãy sống nguy hiểm.”
“Hãy trở thành người mà bạn là.”
“Thượng đế đã chết. Và chúng ta đã giết Ngài.”
Đây là tiếng gọi của một Prometheus hiện đại, người lấy lửa của chư thần để sáng tạo một thế giới mới – một thế giới không còn dựa trên đạo đức cũ, tôn giáo cũ, lý tưởng cũ.
Nietzsche đi theo hướng động – mạnh – cao – rực rỡ.
Đó là con đường của người hành động, người tái định nghĩa, người gào thét giữa sa mạc.
III. Cái thiêng và hành động: Tĩnh tâm hay khai sáng?
Với Winston, điều thiêng liêng là cái không thể nói, không thể làm, chỉ có thể để cho “nó” xảy ra.
Viết là hiện tượng, không phải hành động.
Cái tôi phải biến mất thì chân lý mới xuất hiện.
Với Nietzsche, cái thiêng nằm ở chính ý chí sáng tạo, nơi con người tự gánh lấy số phận thần thánh.
Viết là tuyên ngôn, là hành động của kẻ vượt lên, của vị thần tự tay dựng thế giới.
IV. Cùng một điểm đến: Giải phóng con người
Dù khác hướng, cả hai cùng tuyên bố một điều:
Con người hôm nay không đủ để viết điều thật.
Muốn viết thật – phải vượt qua chính mình.
Winston muốn bạn tan vào linh hồn.
Nietzsche muốn bạn đập tan bản thân để tái sinh.
Một người rơi xuống.
Một người vươn lên.
Nhưng cả hai đều từ chối đứng yên.
V. Kết luận: Viết như một hành vi vượt bản thể
Trong ánh sáng của hai nhà tư tưởng này, viết không còn là thao tác trí tuệ, không còn là hành vi cá nhân. Nó là:
Với Winston: một nghi lễ huyền nhiệm, nơi cái tôi được giải thể để linh hồn nhập thế.
Với Nietzsche: một hành vi sáng thế, nơi cái tôi trở thành công cụ để tái tạo thế giới và giá trị.
Viết không phải là “viết về điều gì”. Viết là một “trạng thái hiện tồn”.
Và để viết được – bạn không thể là người bình thường.
Bạn phải vượt qua bạn, theo cách của Winston, hay Nietzsche.
